AB GÜNEŞ ENERJİSİ STRATEJİSİ

PV= Foto Voltaik*

Avrupa Birliği Komisyonu, 18 Mayıs 2022’de yayınladıkları AB Güneş Enerjisi Stratejisi ile büyük ölçekli güneş enerjisi dağıtımını hızlı şekilde başlatmayı ve Avrupa'nın güneş enerjisi üretim endüstrisini yeniden inşa etmeyi planlıyor. AB, bu şekilde Yeşil Mutabakat Uyumu hedeflerine ulaşmayı ve en kısa sürede Rus fosil yakıtlarına bağımlılıktan kurtulmayı hedefliyor. AB, üye ülke vatandaşlarına daha az maliyetle sürdürülebilir ve bağımsız yeşil enerjiyi ulaştırırken ekonomik olarak da büyümeyi ve yeni iş kollarında istihdam yaratmayı düşünüyor. Stratejinin resmi olarak açıklanan üç ana hedefi şöyle:

1. Güneş enerjisi kullanımının önündeki engelleri belirlemek,
2. Güneş enerjisinin yaygınlaşmasını hızlandırmak için yöntemler önermek,
3. AB güneş enerjisi sistemlerini daha rekabetçi ve esnek hale getirmek.

 

2030’da ulaşılması hedeflenen %40’lık yenilenebilir enerji kaynağı yüzdesi de bu kapsamda %45 olarak yenilendi. Böylece AB’nin birincil enerji kaynağı yenilenebilir enerji olacak ve güneş enerjisi de bunun yarısını karşılayacak. Bu yüksek hedeflerin yakalanabilmesi için ruhsatlandırma ve izin işlemleri çok daha hızlı tamamlanacak. AB, üye ülkelerden daha hızlı izin verebilmeleri için yenilenebilir enerji özel bölgeleri kurmalarını istiyor. 2025 yılına kadar Avrupa genelinde 320GW  ve 2030 yılına kadar da 600GW fotovoltaik güç hedefleniyor. Bunun yapılabilmesi için de güneş enerjisi sistemlerinin maliyetlerinin düşürülmesi hedefleniyor. Geçtiğimiz on yılda üretim maliyetleri %82 düşen sistemlerin daha da ulaşılabilir olması isteniyor. Kısa vadede ise güneş enerjisinden maksimum verimin alınabilmesi için 4 ana yöntem/girişim üzerinde duruluyor:

1. Avrupa Solar Çatılar Girişimi (European Solar Rooftops Initiative): Hızlı ve büyük ölçekli fotovoltaik yayılma gerçekleştirilecek.
2. Daha Basit ve Hızlı İzinler: AB Komisyonu solar enerji stratejisinin yasallaştırılması aşamasında özellikle bu konuda kanun teklifleri, ek maddeler, öneriler ve rehberler yayınlayacak.
3. AB Büyük Ölçekli İş Gücü Ortaklığı (EU Large-Scale Skills Partnership): AB genelinde bu girişimler kapsamında çalışacak kalifiye iş gücüne Pact of Skills (Yetenek Paktı) kapsamında ve REPowerEU planı çerçevesinde iş imkanları yaratılacak.
4. Avrupa Solar Fotovaltaik Endüstrisi Birliği ( European Solar PV Industry Alliance): Güneş enerjisi alanında inovasyonlar desteklenip özellikle fotovoltaik üretim sektörü güçlendirilecek.

 

Tüm bunlar sayesinde Avrupa genelinde ısınma ve elektrik ihtiyacı için evlerde ve iş yerlerinde doğal gaz yerine fotovoltaik sistemler kullanılabilecek. Ancak bunun için AB’nin yılda ortalama 45GW’lık sistem kurması ve ısınma için kullanılan solar gücün üç katına çıkartılması gerekecek.

 

Enerji Verimliliği Hedefi Artırılacak

Komisyon, bağlayıcı Enerji Verimliliği Hedefi’nin %9'dan %13'e çıkarılması da dahil olmak üzere uzun vadeli enerji verimliliği önlemlerinin geliştirilmesini öneriyor. Üye devletler ayrıca enerji tasarruflu ısıtma sistemleri, bina yalıtımı, cihazlar ve ürünlerde KDV oranlarının düşürülmesi gibi enerji tasarrufunu teşvik etmek için mali önlemler kullanmaya teşvik ediliyor. Bu kapsamda yenilenebilir enerjinin artırılmasına yönelik şu hedefler öne çıkıyor:

• Yeni kamu ve ticari binalara ve yeni konut binalarına güneş panelleri kurmak için aşamalı yasal zorunluluğu olan Solar Çatı Girişimi.
• Isı pompalarının kullanım oranının iki katına çıkarılması ile jeotermal ve güneş enerjisinin modernize edilmiş bölgesel ve ortak ısıtma sistemlerine entegre edilmesi için önlemler.
• Yenilenebilir enerji projelerinde yavaş ve karmaşık izin süreçlerinin üstesinden gelmek için bir komisyon önerisi ve yenilenebilir enerjiyi öncelikli bir kamu yararı olarak tanımak için Yenilenebilir Enerji Direktifi’nde hedeflenen bir değişiklik.
• Karbondan arındırılması zor endüstrilerde ve ulaşım sektörlerinde doğal gaz, kömür ve petrolün yerini almak üzere 2030 yılına kadar 10 milyon ton yerli yenilenebilir hidrojen üretimi ve 10 milyon ton hidrojen ithalatının planlanması.

 

Avrupa Solar Çatılar Girişimi (European Solar Rooftops Inıtıatıve)

Yapılan tahminlere göre AB, enerji ihtiyacının %25’ini evlerin, iş yerlerinin, ortak kullanım alanlarının çatılarına kurulacak fotovoltaik panellerle karşılayabilir. Avrupa Komisyonu bu hedefe ulaşılabilmesi için bazı kesin kararlar aldı ve yol haritası belirledi. Buna göre;

• 2030 yılı yenilenebilir enerji kullanım oranı %45 olacak.
• Özellikle büyük ölçekli çatı panellerine verilecek izinler maksimum 3 ayda tamamlanacak.
• Tüm binaların solar enerjiye hazırlığı kontrol edilecek.
• 250m2’den büyük tüm yeni kamu binaları ve iş yerleri 2026 yılına kadar, 250m2’den büyük mevcut tüm kamu binaları ve iş yerleri 2027 yılına kadar ve tüm yeni konutlar 2029 yılına kadar çatılarına solar panel kurmak zorunda olacak.
• İhtiyaç sahiplerine solar enerjiden faydalanabilmeleri için kamu binalarından elde edilen elektrikten verilecek veya panel kurabilmeleri için finansal yardım yardım yapılacak.
• Nüfusu 10.000’i aşan her belediyede bir yenilebilir enerji komünitesi kurulacak.
• Yeni yapılacak binaların; Energy Performance of Buildings Directive’e ve mevcut hükümlere uygun olarak neredeyse “sıfır enerji” standardında olması sağlanacak.
• Tüm üye devletler çatı sistemleri için 10 yılda kendini amorti edebilecek alt yapı sistemleri (enerji depolama sistemleri, ısı pompaları vb.) kuracak. Alt yapının kurulabilmesi için kaynak ve yatırım yaratılacak.

 

Stratejinin Finansmanı

2027 yılına kadar AB’de fotovaltaik sistemlere ek 26 Milyar Euro yatırım yapılacak. Finansmanın büyük bir kısmı özel sektörden gelecek. Ancak bir kısmı AB’den olmak üzere kamu desteği de verilecek. Koronavirüs salgınının ekonomik ve sosyal etkilerini iyileştirmek amacıyla AB bünyesinde kurulan Recovery and Resilience Facility projesi, şimdiden yeşil enerji stratejisi için 19 milyon Euro ayırdı.

Stratejinin finansmanını yapacak diğer fonlar arasında AB Uyum Politikası Fonları (The Cohesion Policy Funds), InvestEU, Innovation Fund, Modernisation Fund, Ufuk Avrupa (Horizon Europe) ve LIFE Programı Fonu da bulunuyor. Bu fonlara ne kadar kaynak aktarılacağı ve hangi şartlarda, kime destek verileceği ise henüz belirlenmedi.

Bununla beraber RES (Yenilenebilir Enerji Kaynakları Aracı) kapsamında, güneş enerjisi projelerinde AB üyesi olmayan ülkeler ile yapılan işbirlikleri de desteklenecek.

 

Daha Hızlı İzinler Ve Özel Bölgeler

Özel bölgeler kurularak izin prosedürleri basitleştirilip hızlandırılacak. Öngörülen hedef bu özel bölgelerde çatılara ve başka yapılara güneş enerji sistemlerinin kurulumu için verilecek izin sürecinin 3 ayı geçmemesi. Eski endüstriyel alanlar ve maden sahaları gibi yerler öncelikli olarak hedeflenirken bu yerlere kurulacak sistemler için Modernisation Fund ve Just Transition Fund gibi fonlar ile destek sağlanması planlanıyor.

Özel bölgeler kapsamında tarım arazilerinin ve durgun su havzalarının güneş enerji santrallerine dönüştürülebileceği belirtiliyor. Birincil amaç; arazi sahiplerinin endüstriyel, tarımsal vb. faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için elektriklerini kurulan tesisler ile kendilerinin üretmeleri ve bu anlamda bağımsız olmaları. Bununla beraber atıl durumdaki her ortamın mümkün olduğu düzeyde güneş enerjisi üretimi ile değerlendirilmesi ve yeşil enerjiye kazandırılması amaçlanıyor. Örneğin tüm Hollanda genelinde otoyolların yanına kurulan ses bariyerlerinin güneş panelleri ile kaplanması tartışılıyor. Eğer bu plan gerçekleşirse 250.000 hanenin elektriği bu paneller sayesinde üretilebilecek. Ancak yerleştirilecek tüm paneller için öncelikle mevcut mevzuatlara uyumluluğun sağlanması gerekiyor.

 

İş Gücü

Strateji kapsamında, güneş enerjisi sektöründe Avrupa’da çalışan 357.000 tam zamanlı çalışan sayısının ikiye katlanması bekleniyor. Ancak AB’de bu kadar kalifiye iş gücü bulunmuyor. Bu sebeple eğitim enstitüleri ve sektöre dair eğitim programları oluşturulacak. Ayrıca tüm üye devletler kendi bünyesindeki kalifiye çalışanların listesini ve iletişim bilgilerini diğer üye devletler ile paylaşarak iş gücünün serbest dolaşımını sağlayacak.

 

Küçük Üreticilere Teşvik

Strateji planı kapsamında vatandaşların enerjide bağımsızlığının sağlanması hedeflendiği için kendi ürettiği elektriği kullanan küçük üreticilere teşvikler öngörülüyor. Yatırım sübvansiyonları, tarife garantileri, belirli vergilerden muafiyetler, fazla elektriği diğer tüketicilere veya doğrudan piyasada satabilme olasılıkları bunlardan bir kaçı.

1 MW ve altında kurulu kapasitesi olan küçük projeler için devlet yardımı verilebilecek ve zorunlu ihale süreçlerinden muafiyet sağlanabilecek. Ayrıca 2021’de revize edilen Enerji Vergilendirme Direktifi sayesinde üye devletler güneş kaynaklı elektriği güncel durumda belirli şartlarda vergilendirmeyebiliyor.

Küçük üreticinin kendi ihtiyacı olan elektriği üretip, fazlasını da piyasada satması AB’de genel anlamda yasal. Ancak hukuki bir engel bulunmamasına rağmen Avrupa’da bu uygulama henüz yaygın değil.

 

AB - Solar PV Sanayii İttifakı

AB - Solar PV Sanayii İttifakı ile temel malzeme tedarikinde yaşanabilecek olası problemlerin önüne geçilmesi hedefleniyor. Mevcut durumda; güneş panellerinin son ürün olarak alınması veya güneş paneli üretiminde kullanılan hammaddelerin Avrupa dışı ülkelerden karşılanması bu strateji için büyük bir risk teşkil ediyor. İttifak sayesinde ülkeler, üreticiler ve tedarikçiler arasında bilgi ve malzeme akışı sağlanacak. AB kapsamında özellikle aşağıdaki programlarla tedarik zincirinde karşılaşılabilecek risklerin azaltılması planlanıyor:

• InvestEU: Avrupa Yatırım Bankası (European Investment Bank) ve diğer kamu kurumları özel yatırımlara riski azaltılmış finansman oluşturabilecek.
• İnovasyon Fonu (The Innovation Fund): Güneş panelleri ve bileşenleri gibi yenilikçi, sıfır ve düşük karbonlu üretim araçları ile ekipmanlar rekabette avantaj sağlayabilecek.
• İyileşme, Dayanıklılık ve Uyum Politikası (Recovery And Resilience And Cohesion Policy): Yerel kalkınmaya fayda sağlayan projeler desteklenebilecek.

 

 

Yol haritası çıkarılan stratejinin henüz bir yasal hükmü bulunmuyor. Avrupa Komisyonu’ndan geçmiş bir kanun teklifi olmamakla beraber önümüzdeki dönemde yasal düzenlemelerin yapılması ve stratejinin hızla uygulanmaya başlanması hedefleniyor.

 

Av. Cansu YILMAZ